آشنایی با جنگل ناهارخوران - گلستان

این جنگل یکی از نقاط گردشگری ایران و استان گلستان به شمار می رود که دارای شهرتی ملی است به طوری که برای بسیاری نام گرگان، ناهارخوران را در ذهن تداعی می کند.

درختان سر به فلک کشیده جنگل باستانی همراه با امکانات گردشگری ناهارخوران، تفرجگاهی زیبا با چشم اندازی دیدنی را در منطقه ایجاد کرده که نه تنها مردم استان بلکه گردشگران بی شماری در تمام ایام سال و بخصوص تعطیلات نوروز و تابستان به آن روی می‌آورند. به همین سبب کمتر گردشگر و مسافری است که به شهر گرگان سفر کرده و یکبار به ناهارخوران نرفته باشد.

در دانشنامه گلستان آمده است: ناهارخوران با مساحت تقریبی ۳۰۰ هکتار به منطقه‌ای گفته می‌شود که بیشتر شامل جنگل‌های حاشیه جاده بوده اما مساحت پارک جنگلی ناهارخوران که مدیریت آن را شهرداری مرکز استان گلستان بر عهده دارد حدود ۱۶۸ هکتار است.

در واقع ناهارخوران را می‌توان نوعی پارک به شمار آورد که برخلاف پارک‌های جنگلی طبیعی، قبل از مطالعه، طراحی و تجهیز به صورت خودجوش برای بهره‌مندی از مواهب طبیعی و مناظر موجود آن توسط مردم از زمان‌های قدیم استفاده شده است.

به مرور زمان و با افزایش جمعیت و وسعت شهر گرگان، فاصله بین مرکز شهر و ناهارخوران به صورت یک خیابان عمومی و نسبتاَ شلوغ و پر رفت و آمد تبدیل شده است.

ارتفاع متوسط بیشتر این منطقه حدود 400 تا 450 متر از سطح دریا است که در برخی نواحی به 700 تا 900 متر نیز می‌رسد. ارتفاعات ناهارخوران دارای دره ، آبریزها و یال‌های زیادی است که محیط مناسبی برای علاقه مندان به طبیعت و کوهپیمایان است.

ارتفاعات غرب و جنوب غربی میدان ناهارخوران مورد استفاده کوهپیمایان و مسیر اصلی صعود آنها برای رسیدن به سفید چشمه و ارتفاعات بالاتر است. دسترسی به این ارتفاعات از راه پله های سنگی قدیمی و زیبای موجود در محوطه ناهارخوران امکان پذیر است.

از لحاظ آب و هوایی، ناحیه ناهارخوران گرگان جزو نواحی معتدل و نیمه مرطوب خزری است که آب و هوای آن مطبوع و ملایم است و به دلیل افزایش ارتفاع، هوای خنک تری نسبت به شهر گرگان بویژه در فصل تابستان دارد.

میانگین حداقل دمای هوای این منطقه بین ۱۲ تا ۲۲ درجه سانتی گراد و بارندگی متوسط سالانه آن ۶۴۹ میلیمتر اعلام شده است.

ناهارخوران از قدیم به عنوان یک منطقه جنگلی تفریحی شناخته می‌شد ولی در دهه‌های اخیر به دلایل مختلف از جمله استفاده نادرست از منابع طبیعی، جنگل زدایی و توسعه بی برنامه و بی رویه شهر گرگان، بافت آن تغییر کرده به طوری که مناطق مسکونی و اداری و امکانات شهری نیز به آن اضافه شده است.

محیط انسانی این منطقه شامل بخش مسکونی، اداری، خدماتی، تفریحی و بخش باغ و فضای سبز خصوصی است. پوشش گیاهی منطقه ناهارخوران از نوع معتدل و جنگل‌های آن خزری متعلق به جغرافیای گیاهی هیرکانی و دارای اراضی جنگلی متراکم است که با توجه به گردشگرپذیر بودن منطقه و دخالت انسانی در محیط، پوشش غیربومی نیز در آن دیده می‌شود.

درختان بلوط، انجیلی، ممرز، افراپلت، نمدار، گیلاس وحشی، آزاد، خرمندی و درختچه های تمشک، کوله خاس، ازگیل و ولیک از گیاهان طبیعی و بومی و کاج، سرو، ماگنولیا، شمشاد، برگ نو، بید مجنون، پاپیتال و مینا از گونه های دست کاشت آن است.

منابع آبی موجود در ناهارخوران شامل چندین چشمه در محدوده این منطقه است که معروف ترین آن سفیدچشمه واقع در ارتفاعات اطراف آن است.

تنها رودخانه ناهارخوران نیز زیارت نام دارد که از ارتفاعات روستای زیارت سرچشمه گرفته و با طول کلی ۴۰ کیلومتر در طول منطقه جریان دارد و جزو حوضه آبریز قره سو است که یکی از منابع اصلی تأمین آب شهر گرگان محسوب می‌شود.

از لحاظ گونه های جانوری هر چند به دلیل از بین رفتن حالت طبیعی و شهری شدن منطقه، جانوران زیادی در آن به چشم نمی‌خورند با این وجود شب‌ها یا زمانی که تراکم جمعیت انسانی آن کم است، مواردی از گراز، شغال، خفاش، موش، راسو، سنجاب، عقاب، شاهین، قمری، دارکوب، جغد، دم جنبانک، صعوه، سهره، چرخ ریسک، گنجشک، کلاغ، سار و مارمولک جنگلی در آن مشاهده شده است.

ناهارخوران از قدیم به عنوان یک منطقه جنگلی تفریحی شناخته می‌شد ولی در دهه‌های اخیر به دلایل مختلف از جمله استفاده نادرست از منابع طبیعی، جنگل‌زدایی و توسعه بی‌برنامه و بی رویه شهر گرگان، بافت آن تغییر کرده به طوری که مناطق مسکونی و اداری و امکانات شهری نیز به آن اضافه شده است.

محیط انسانی این منطقه شامل بخش مسکونی، اداری، خدماتی، تفریحی و بخش باغ و فضای سبز خصوصی است.